W rzeszowskim kościele pw. Świętej Rodziny centralne miejsce w prezbiterium zajmuje kompozycja, której zasadniczymi elementami są: krzyż, tabernakulum i witraż umieszczone wertykalnie, tak że w efekcie tworzą spójną teologiczną całość.
Kształt krzyża nawiązuje plastycznie do najbardziej znanego krzyża w Kościele zachodnim – krzyża, przed którym modlił się św. Franciszek z Asyżu i usłyszał jak Chrystus mówi do niego: „Franciszku, odbuduj mój kościół”. Krzyż obramowany złotem jest krzyżem chwały, krzyżem Boga (złoto symbolizuje świętość, niezniszczalność, chwałę Bożą i życie w Królestwie Bożym). Krzyż nie jest już narzędziem śmierci, lecz zwycięstwa. Karminowe tło krzyża symbolizuje Krew Chrystusa wylaną za nasze grzechy. Krew to życie, siły witalne, ofiara. To także symbol miłości – „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15, 13) – oczyszczenia i żarliwości.
Na krzyżu Chrystus w postaci ukrzyżowanej, ale bez symbolów męki: korony cierniowej i gwoździ. Takie przedstawienie Chrystusa uwypukla Jego wolność i dar, jaki składa nam z siebie samego. Gest otwartych dłoni to zaproszenie skierowane w nasza stronę: „Przyjdźcie do mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście” (Mt 11,28). Krwawiące rany to znak nieustannej ofiary i nieprzemijającej miłości Boga. Otwarte oczy Chrystusa to powrót do pierwotnych wizerunków Chrystusa ukrzyżowanego. Otwarte oczy Chrystusa zachęcają nas do dialogu z Nim, modlitwy. Każda rozmowa staje się prostsza gdy możemy patrzeć w oczy i często powiedzieć i usłyszeć więcej przez milczenie niż słowo. Złota aureolo na nad głową Chrystusa mówi nam o Jego chwale w Królestwie Bożym i władzy królewskiej. Biała szata – peryzonium – którą przepasany jest Chrystus to znak czystości i niewinności. Jedynym znakiem męki i cierpienia są krzyżujące się w głębi tła krzyża fioletowe belki.
Krzyż wpisany jest w koło, które symbolizuje kosmos. Nie jest on już ciemnością, ale jasnością, która wypłynęła ze zwycięstwa życia nad śmiercią jakie na krzyżu odniósł Chrystus. Koło jest także symbolem jedności i obecności Boga Ojca.
Ponad krzyżem, w dynamicznych kolorach witraża, zstępujący Duch Święty. Zdecydowane zestawienie barw sugeruje, że zstąpienie Ducha Świętego jest zawsze dynamiczne i wymyka się wszelkim regułom. Zstępujący Duch Święty to także nawiązanie do chrztu Chrystusa, wydarzenia które zapoczątkowało Jego publiczną działalność oraz do wydarzenia w Wieczerniku, gdy po Zesłaniu Ducha Świętego narodził się Kościół. Dla nas jest symbolem nieustannego działania Trzeciej Osoby Trójcy Świętej w Kościele i w historii życia każdego z nas.
Tabernakulum zakomponowane w symbol krzewu gorejącego, w którym Bóg objawił się Mojżeszowi: „Zdejm sandały z nóg, gdyż miejsce, na którym stoisz, jest ziemią świętą” Świątynia Pańska jest ziemią świętą, sacrum, przestrzenią zamieszkałą przez Tego, Który Jest. Elementem zbierającym i przyciągającym wzrok jest trójkąt – symbol Boga Trójjedynego: Ojca, Syna i Ducha Świętego. W tym najświętszym miejscu, gdzie przechowywane jest Ciało Chrystusa skupiają się wszystkie przymioty Boga. Płomień wiecznie żywy – lampka wieczna – wieńczy optycznie krzak gorejący informując nas o obecności w tej świątyni Boga pod postacią Chleba Eucharystycznego.
Uzupełnienie kompozycji stanowi tło, które jest dopełnieniem ikonograficznym całości. Zielono – niebieskie barwy układają się ku górze zarysowując kształt dymu, elementu uzupełniającego gorejący krzew, „który płonie, ale się nie spala”. Dym uważany za symbol modlitwy określa w tym wypadku bardzo wyraźnie, że patrzący na całość ołtarza winien nie tylko podziwiać jego artystyczne piękno, ale przede wszystkim modlić się: a modlitwa nasza „niech będzie stale przed Tobą jak dym kadzidła”. Zieleń jest symbolem płodności i żyzności, młodości i świeżości. Tu przemieszana z błękitem (symbolem nieba i życia mistycznego) i bielą (czystością, niewinnością i świętością) wypełnia dodatkową symboliką poszczególne elementy ściany prezbiterium.
Magdalena Drąg OV
Ks. Marek Winiarski MSF